ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων: Ένας αρχαίος ελληνικός αστρονομικός υπολογιστής"

ομιλία του καθηγητή κ. Ιωάννη Σειραδάκη

Ο Γιάννης Χ. Σειραδάκης γεννήθηκε στα Χανιά. Τελείωσε το Φυσικό του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές του (MSc. και PhD) στην Αστρονομία, στην Μ. Βρετανία.

Έχει εργαστεί ερευνητικά στο Max-Planck-Institüt für Radioastronomie (Βόννη), στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο San Diego (UCSD).Το 1985 εκλέχθηκε Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής (Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής) του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το 1995 εξελίχθη στη θέση του Καθηγητή, θέση που κατέχει μέχρι σήμερα. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν μελέτες σχετικές με Αστέρες Νετρονίων, Ουδέτερο Υδρογόνο σε Γαλαξίες, το Κέντρο του Γαλαξία μας, Μεταβλητούς Αστέρες, Σελήνη και Αρχαιοαστρονομία.Έχει δημοσιεύσει μόνος του ή σε συνεργασία τρία διδακτικά βιβλία, άλλα βιβλία σχετικά με την αστρονομία, άρθρα σε Συνέδρια και συνολικά πάνω από 100 πρωτότυπες ερευνητικές (κυρίως) και άλλες εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ή τόμους. Ο κ. Ι. Σειραδάκης, είναι μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας Antikythera Mechanism Research Project (AMRP), η οποία πρωτοστάτησε στην πρόσφατη διερεύνηση και αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για το Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Θεωρείται ως ένας εκ των πλέον ειδικών για το Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς.
Στην κατάμεστη αίθουσα του κτιρίου του ΙΣΜΟ γίνεται εκτενής παρουσίαση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων βρέθηκε τυχαίως, το 1900 μ. Χ, σε ένα αρχαίο ναυάγιο, κοντά στα Αντικύθηρα, από Σύμιους σφουγγαράδες, που είχαν αγκυροβολήσει εκεί, λόγω κακοκαιρίας. Από νομίσματα (της Περγάμου), το ναυάγιο χρονολογείται μεταξύ 85 και 67 π.Χ. Από γραφολογικές μελέτες υπολογίστηκε ότι ο Μηχανισμός είχε κατασκευαστεί, πιο νωρίς, το 150 έως 100 π.Χ. Οι διαστάσεις του ήταν περίπου 30×20×10 cm – λίγο μεγαλύτερος από ένα σημερινό Laptop – και περιείχε τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενα γρανάζια, με τη βοήθεια των οποίων ήταν δυνατόν να υπολογισθεί, με μεγάλη ακρίβεια, η κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης, οι φάσεις της Σελήνης και να προβλεφθούν εκλείψεις (ηλιακές ή σεληνιακές). Είχε μια διπλή κυκλική κλίμακα έμπροσθεν και δύο ελικοειδείς κλίμακες όπισθεν. Ο χειριστής μπορούσε να επιλέξει (στην εμπρόσθια κυκλική κλίμακα) μια οποιαδήποτε ημερομηνία χρησιμοποιώντας ένα στρόφαλο (μανιβέλα). Ο στρόφαλος εμπλέκονταν συγχρόνως, με μία σειρά συνεργαζομένων γραναζιών, που κινούσαν διάφορους δείκτες, οι οποίοι έδειχναν τα αστρονομικά φαινόμενα που αναφέρθηκαν παραπάνω, πάνω στις υπόλοιπες κλίμακες του οργάνου. Περιείχε επίσης ένα εκτεταμένο εγχειρίδιο χρήσης. Η κύριες λειτουργίες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έχουν αποκρυπτογραφηθεί και πάνω από 2000 γράμματα του εγχειριδίου χρήσεως έχουν διαβαστεί (μετά από 2000 χρόνια!) με τη χρήση εξειδικευμένων καινοτόμων μεθόδων. Μέχρι σήμερα, δεν έχει βρεθεί κανένας μηχανισμός με γρανάζια πριν την εποχή που κατασκευάστηκε ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων και πέρασαν περισσότεροι από 16 αιώνες για να κατασκευαστεί κάποιος μηχανισμός που να συγκρίνεται με την τεχνολογική πολυπλοκότητά του. Για το λόγο αυτό ο αστρονομικός αυτός μηχανισμός καθιστά επιτακτική την ανάγκη να γραφτούν ξανά τα βιβλία για την ιστορία και την εξέλιξη της παγκόσμιας ιστορίας της Τεχνολογίας.